Nowe świadczenie pielęgnacyjne i świadczenie wspierające-ważne zmiany!

Świadczenie pielęgnacyjne

1 stycznia 2024 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. nr 1429 ze zm.), która wprowadza nowe świadczenie – świadczenie wspierające dla osób niepełnosprawnych,  a także zmienia zasady dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2024 r. będzie przysługiwało:

1) matce albo ojcu,

2) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,

3) opiekunowi faktycznemu dziecka,

4) rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego

- jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Świadczenie pielęgnacyjne nie będzie przysługiwało w przypadkach, jeżeli:

1. osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
2. osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
3. osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej
4. na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
5. na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Opisane wyżej, nowe warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które obowiązywać będą od 1 stycznia 2024 r. nie dotyczą osób, które, na zasadzie zachowania praw nabytych, będą pobierać to świadczenie na podstawie przepisów dotychczasowych (w oparciu o przepis przejściowy - art. 63 ustawy o świadczeniu wspierającym).

Oznacza to, że osoby, którym prawo do świadczenia pielęgnacyjnego zostało przyznane na podstawie przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2023 r. (na tzw. „starych” zasadach) nie mogą m. in. podjąć zatrudnienia/pracy zarobkowej lub uzyskać prawa m. in. do emerytury lub renty bez utraty prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Najważniejsze zmiany w przepisach regulujących zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.:

- świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwać  wyłącznie osobom sprawującym opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia,

- uchylenie warunku rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, oznacza to, że osoby sprawujące opiekę nie będą musiały rezygnować z aktywności zawodowej aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne,

- w konsekwencji uchylenia warunku rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej uchylono również art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli przepis uzależniający przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego rolnikom, małżonkom rolników lub domownikom od warunku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym; w związku z tym, uchylono również w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników przepisy dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za te osoby (składki do KRUS na dotychczasowych zasadach będą przez organy właściwe opłacane tylko w przypadku osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna na podstawie przepisów dotychczasowych – stosownie do art. 63. ust. 15 ustawy o świadczeniu wspierającym),

- uchylenie art. 17 ust. 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli przepisu, który wskazywał kolejność osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego,

- uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli przepisu warunkującego przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności,

- uchylenie negatywnej przesłanki uniemożliwiającej przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jeśli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia
2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia,

- uchylenie art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, ograniczającego zbiegi wymienionych w tym przepisie świadczeń rodzinnych.

W przypadku gdy osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, która sprawuje opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 18. roku życia i która będzie chciała od 1 stycznia 2024 r. otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach (czyli z możliwością podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez ograniczeń lub pobierania emerytury) będzie musiała zrezygnować z pobierania świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie starych przepisów i złożyć wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów.

W przypadku utraty ważności orzeczenia osoby niepełnosprawnej, której opiekun pobiera stare świadczenie pielęgnacyjne lub SZO kontynuacja wypłaty tych świadczeń jest możliwa pod warunkiem, że każdorazowo wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia oraz zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenie pielęgnacyjnego w terminie 3 miesięcy licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności.

Stare świadczenie pielęgnacyjne ani SZO nie będzie przysługiwało opiekunowi, jeśli osoba niepełnosprawna, nad którą sprawowana jest opieka, otrzyma świadczenie wspierające.

W sytuacji, gdy świadczenie pielęgnacyjne bądź SZO będą wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające będą stanowiły nienależnie pobrane świadczenie. Opiekun będzie zobowiązany do zwrotu takiego nienależnie pobranego świadczenia wraz z odsetkami. Zapobiegawczo opiekun może zwrócić się do tutejszej jednostki o zawieszenie wypłaty świadczeń od daty, od której osoba niepełnosprawna będzie ubiegać się o przyznanie świadczenia wspierającego.

Przyznanie świadczenia wspierającego będzie miało też taki skutek, że opiekun nie będzie miał już możliwości powrotu na stare świadczenie pielęgnacyjne czy SZO.

W nowym systemie nie będzie już specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego.

Świadczenie wspierające

       Od 1 stycznia 2024 r. wprowadza się nowy rodzaj świadczenia, tj. świadczenie wspierające, które będzie skierowane bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami w wieku po ukończeniu 18 roku życia.  

Warunkiem uzyskania świadczenia wspierającego jest uzyskanie decyzji o ustaleniu poziomu  potrzeby wsparcia  – na poziomie od 70 pkt do 100 pkt. W pierwszym roku obowiązywania ustawy, czyli od stycznia 2024 r. świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z najwyższym ustalonym poziomem potrzeb wsparcia (87-100 pkt). W kolejnym roku dla osób ze średnim poziomem potrzeb wsparcia (78-86 pkt). Natomiast od 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne także dla osób z niepełnosprawnościami z najniższym poziomem potrzeb wsparcia (70-77 pkt). Kwota świadczenia będzie zróżnicowana i uzależniona od ustalonej potrzeby wsparcia czyli uzyskania odpowiedniej liczby punktów. Przysługiwać będzie w wysokości od 40 % do 220 % renty socjalnej. 

Aby ustalić prawo do świadczenia wspierającego należy:

1. Ustalić poziom potrzeby wsparcia,

Wniosek o wydanie decyzji w sprawie ustalenia poziomu potrzeby wsparcia wraz z załącznikami należy złożyć do Śląskiego Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Katowicach.

 https://www.katowice.uw.gov.pl/wydzial/wojewodzki-zespol-do-spraw-orzekania-o-niepelnosprawnosci/swiadczenie-wspierajace

2. Złożyć wniosek do ZUS o wypłatę świadczenia wspierającego wraz z wydaną decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaną przez Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności.

Wniosek będzie można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:

- Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS

- portal Emp@tia

- lub bankowość elektroniczną.

Więcej Informacji o świadczeniu wspierającym można uzyskać na stronie MRPIPS:

https://www.gov.pl/web/rodzina/pytania-i-odpowiedzi---swiadczenie-wspierajace

Uwaga!

Świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, albo zasiłek dla opiekuna nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego (art.63 ust.6 ustawy o świadczeniu wspierającym).

Już na etapie składania wniosku o świadczenie wspierające należy poinformować tut. Ośrodek, gdyż wypłata świadczenia pielęgnacyjnego oraz specjalnego zasiłku pielęgnacyjnego podlega wstrzymaniu do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez ZUS.